تدریس یا آموختن به آن بخش از پویندگی (فعالیت)های آموزشی که با حضور استاد در کلاس درس رخ می‌دهد نام نهاده می‌شود. تدریس بخشی از رونداموزش و پرورش هنرجو و دانشجو است که یک رشته کردارهای به سامان و از پیش برنامه‌ریزی شده را در برمی‌گیرد و هدفش پیدایش شرایط دلخواه یادگیری از سوی استاد است.
به آن بخش از کردارهای آموزشی که از سوی رسانه‌ها و بدون حضور و تعامل استاد با فراگیران رخ می‌دهد، تدریس گفته نمی‌شود و آموزش و پرورش معنایی بسیار گسترده‌تر از تدریس دارد.
ویژگیهای تدریس - فرهاد زعفری مدرس دانشگاه
چهار ویژگی خاص در شناختار (تعریف) تدریس هست که به گونه زیر است:
- هستی گفت و شنود میان استاد و فراگیران
- کردار بر پایه اهداف پیدا و از پیش برنامه‌ریزی شده
- طراحی آراسته با پرداختن به جایگاه و توانایی‌ها
- پیدایش فرصت و ساده‌سازی برای یادگیری
واژه تدریس اگرچه آشنا و آشکار می‌نماید اما بیشتر مربیان, استادان و مجریان برنامه‌های آموزشی به ندرت با آرِش و چیستی درست تدریس آشنایی دارند. برداشت‌های گوناگون آموزگاران از مفهوم تدریس، می‌تواند در نگرش آنان نسبت به دانشجویان و شیوه کار کردن با آنان و به‌طور کلی فرایند آموزش بسیار تأثیرگذار -چه مثبت و چه منفی- باشد.
برداشت چندگانه یا نابجا از یافتار تدریس می‌تواند ریشه‌های گوناگونی داشته باشد مانند سستی و ناتوانی در دانش پایه، اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست استادان از دیدگاه‌های پرورشی.
برخی از شناختارهای تدریس:
- بیان رو در رو یافته‌های علمی از سوی آموزگار به فراگیران
- همورزی یا تعامل میان آموزگار و دانشجویان و محتوا در کلاس درس
- فراهم آوردن موقعیت و اوضاعی که یادگیری را برای شاگردان آسان کند.
اسمیت (۱۳۴۰) به پنج نوع شناختار تدریس را یاد کرده‌است که به این‌گونه اند: توصیفی، موفقیتی، خودخواسته، هنجاری، دانشی.
لاگرانژ, ریاضی‌دان نامی بر این باور بود که هیچ ریاضی‌دانی اکتشافات شخصی خود را درک نکرده‌است، مگر این هنگام که این مطالب آن قدر در نظر او واضح و روشن شوند که چون از خانه به کوچه برود بتواند آن‌ها را برای اولین فردی که بر سر راه خود می‌بیند به سهولت شرح دهد.
در دهه‌های گذشته روش‌ها و الگوهای جدیدی برای تدریس پدید آمده‌است که کارایی و بازده بسیار بیشتری از روش‌های سنتی تدریس دارد و در پرورش اندیشیدن و روحیهٔ دانشجویان ردپای بسیار خوبی بر جای می‌گذارد. برخی از این روش‌های نوین عبارتند از:
یادگیری تفکر به شیوهٔ استقرایی، دریافت یافتار (مفهوم)، الگوی استقرایی کلمه-تصویر، کاوشگری دانشی و ورزیدگی‌آموزی در کاوشگری، بدیعه پردازی، یادگیری از عرضهٔ مطالب (پیش‌سازمان‌دهنده)، یاران در یادگیری، بررسی ارزش‌ها (ایفای نقش و آموزش خط‌مشی عمومی)، تدریس غیر مستقیم، توسعهٔ مفهوم مثبت از خویشتن، یادگیری از شبیه‌سازها و.....
فرهاد زعفری مدرس دانشگاه
