آشپزی اگرچه برای برخی از مردم یک هنر والا و البته تمام‌عیار تلقی می‌شود اما برای عموم آدم‌ها صرفا عادتی است روزانه که برای رفع گرسنگی جدی گرفته می‌شود. هر چند اکثر آشپزهای بزرگ دنیا معتقدند باید به آشپزی عشق ورزید و با عشق آشپزی کرد اما در قاموس زندگی روزمره مردم کمتر توجه اینچنینی به مقوله آشپزی می‌شود. شاید دقیقا به همین دلیل است که برای آشپزهای بزرگ دنیا فوت و فن‌های طبخ غذا آنقدر مورد توجه قرار می‌گیرد که دست‌پخت آنها را از دیگران کاملا متمایز می‌کند.
فرهاد زعفری محقق غذا و مدرس دانشگاه
باید باور کنید که بعضی ریزه‌کاری‌ها در آشپزی می‌تواند شما را هم به آشپزی متبحر تبدیل کند. آن‌وقت است که می‌بینید دست‌پختتان خوب شده و در نتیجه به آشپزی عشق می‌ورزید و دیگر به آن به چشم یک برنامه روتین زندگی نگاه نمی‌كنید. همه اینها مقدمه‌ای بود برای گوشزد کردن برخی اشتباهات رایج در آشپزی که معمولا بین قریب به اتفاق مردم مشترک است. بهتر است این مطلب را با دقت مطالعه کنید و از تکرار این اشتباهات بپرهیزید. این عادت‌ها را ترک کنید. ترک عادت همیشه هم موجب مرض نیست!
1. داغ کردن بیش از حد روغن!
بیشتر دستورهای غذایی با داغ کردن روغن داخل تابه شروع می‌شود. وقتی تابه را روی اجاق می‌گذارید معمولا زمان کوتاهی طول می‌کشد تا تابه شما داغ شود. سپس ما روغن را داخل تابه می‌ریزیم و بعد خودمان را سرگرم کار دیگری می‌كنیم تا روغن داخل تابه داغ شود. قبل از اینکه متوجه شوید چه خبر است ناگهان به خودتان می‌آیید و انبوهی از دود را می‌بینید که اطراف تابه را فرا گرفته است. این اتفاق برای خیلی‌ها یک معنا می‌دهد، آن هم اینکه تابه داغ شده و آماده آشپزی است! اگر این شگرد شما برای شروع آشپزی است باید بدانید که سخت در اشتباه هستید. بهتر است بدانید که داغ شدن بیش از حد روغن تا جایی که دود از آن بلند شود نه‌تنها مزه روغن را بد می‌کند بلکه بسیار هم مضر خواهد بود و در واقع روغن را خراب می‌کند طوری که دیگر قابل استفاده برای طبخ غذا نخواهد بود. این اتفاق نه‌تنها آنتی‌اکسیدان‌های موجود در روغن را از بین می‌برد بلکه از آن ترکیب مضری برای سلامت می‌سازد. با این اوصاف بهتر است به محض اینکه کوچک‌ترین صدای جلز و ولزی از روغن شنیدید آشپزی را آغاز کنید. قرار نیست روغن شما بیش از حد داغ شود فقط کافی است آن را کمی داغ کنید و بعد کارتان را شروع کنید.
2. غذا را بیش از حد هم نزنید!
این طبیعی است که شما برای جلوگیری از سوختن غذا آن را مرتب هم بزنید اما در عین حال باید بدانید هم زدن بیش از حد غذا اتفاق بدی است که در آشپزی شما می‌افتد. در واقع هم زدن بیش از حد غذا مانع از رنگ گرفتن آن می‌شود چون شما پیش‌تر انواع ادویه‌های خوش‌طعم و خوش‌رنگ را به غذا اضافه کرده‌اید و باید به این ادویه‌ها فرصت بدهید تا در زمانی که مواد غذایی داغ هستند به خورد آنها برود و رنگ و لعابی را که انتظار دارید به غذا بدهد اما اگر مرتب غذا را هم بزنید مواد غذایی مختلف را از هم جدا کرده‌اید و مانع از ترکیب درست و حسابی آنها با یکدیگر شده‌اید و نتیجه‌اش هم این است كه غذای شما لعاب نمی‌اندازد و شل می‌شود بنابراین برای هم‌زدن غذا اصرار بیش از حد نداشته باشید مگر اینکه در دستور غذایی خاص به شما تاکید شده باشد که هم زدن باید دائم صورت بگیرد.
3. وقتی به گوشت اجازه استراحت نمی‌دهید!
شما گرسنه هستید و فقط می‌خواهید به جان استیکی بیفتید که همین چند لحظه پیش آن را گریل یا سرخ کرده‌اید. صبر کنید! اجازه بدهید گوشت قبل از اینکه تکه‌تکه شود، استراحت کند. در فاصله‌ای که گوشت را برای استراحت رها می‌کنید، سسی را که برای استیک آماده کرده‌اید روی آن بریزید حتی اگر قبلا این کار را کرده‌اید مقداری از سس را نگه دارید و در زمان استراحت گوشت دوباره روی آن بریزید تا حسابی به خورد گوشت شما چه در قالب گوشت مرغ، چه ماهی و چه انواع دیگر گوشت‌ها برود. اگر بلافاصله بعد از طبخ، گوشت را تکه‌تکه کنید، سسی که برای مزه‌دار کردن آن پیش‌تر رویش ریخته بودید به اطراف پخش می‌شود و در نهایت گوشت شما مزه سس را نخواهد گرفت. اگر اجازه بدهید گوشت شما فقط 5 دقیقه استراحت کند، دیگر مشکلات اینچنینی به وجود نخواهد آمد.
4. گوشت را قبل از پختن می‌شویید؟!
بهتر است گوشت را همان موقع که می‌خرید و خرد کرده و تقسیم‌بندی می‌کنید، بشویید و صد‌البته بعد از شست‌وشو با دستمال‌های تمیز آنها را پاک کنید. شست‌وشوی چندباره گوشت در سینک ظرفشویی هر چند گوشت را تمیز می‌کند اما ممکن است باعث نشستن باکتری‌های موجود در سینک روی گوشت شود، بنابراین شست‌وشوی چندباره خیلی فایده‌ای نخواهد داشت. در عوض می‌توانید از دستمال‌هایی که مطمئن هستید تمیز هستند برای پاک کردن آرام و بی‌دردسر گوشت استفاده کنید. البته فراموش نشود بعد از اینکه گوشت را خریداری کردید و به خانه آوردید حتما باید یک بار آن را شست‌وشو دهید که بهتر است گوشت‌ها را داخل آبکش ریخته و بدون اینکه تماسی با سینک ظرفشویی شما داشته باشند، آنها را بشویید.
5. مخلوط کردن مایعات داغ!
شما مجبور هستید 3، 2 مایع داغ را با یکدیگر مخلوط کنید بدون اینکه بدانید ممکن است این اتفاق بر اثر بی‌احتیاطی باعث یک انفجار در آشپزخانه شما شود! البته ما درباره مواقعی می‌گوییم که شما قصد دارید با استفاده از مخلوط‌کن این ترکیب را انجام بدهید. اغلب مخلوط‌کن‌ها در قسمت بالایی خود یک درپوش متحرک کوچک دارند. اگر شما جزو آن دسته افرادی هستید که بر اثر ترکیب مواد داغ داخل مخلوط‌کن یک انفجار هر چند کوچک را تجربه کرده‌اید باید بدانید که کوتاهی از خودتان بوده چون فراموش کرده‌اید درپوش را قبل از ترکیب مواد بردارید. در واقع بخار ناشی از ترکیب مایعات داغ فشار عجیبی را ایجاد می‌کند که اگر این درپوش برداشته نشده باشد این فشار به درپوش وارد می‌شود و باعث پرتاب شدن آن با ضرب و در نتیجه پاشیده شدن مواد به خارج از مخلوط کن خواهد شد. برای جلوگیری از چنین اتفاقی درپوش را قبل از اینکه مایعات داغ را با یکدیگر مخلوط کنید بردارید و به جای آن یک دستمال بگذارید که بر اثر تا خوردن چند لایه شده باشد. به این ترتیب هم مانع ایجاد فشار شده‌اید و هم از پاشیده شدن احتمالی مایع به اطراف جلوگیری کرده‌اید. فراموش نکنید که دستمال را باید خیلی ساده جای درپوش بگذارید نه اینکه آن را به زور آنجا قرار دهید تا دوباره مانع خروج آرام بخار از آن نقطه شوید.
6. تابه را بیش از حد پر نکنید!
گاهی اوقات آشپزی نیاز به صبر دارد. شاید فکر کنید اگر تابه یا قابلمه مورد نظر خود را پر از مواد لازم کنید سرعت كار شما بالاتر برود اما این کار برخلاف تصور شما باعث کندی در پخت مواد غذایی می‌شود، در نهایت هم غذایی رنگ پریده و البته آبکی را تحویلتان می‌دهد. اگر می‌خواهید مواد لازم را تفت بدهید باید بدانید در صورتی که تابه را بیش از حد پر کنید مواد غذایی داخل آن به جای اینکه برشته شوند بیشتر حالت بخارپز پیدا می‌کنند و به نوعی نیمی پخته و نیمی خام خواهد بود در صورتی که شما به دنبال برشته کردن و چه بسا سرخ کردن آنها بوده‌اید. این اتفاق درباره طبخ انواع گوشت هم مصداق پیدا می‌کند. جا دادن بیش از حد مقدار زیادی گوشت در تابه‌ای که ظرفیت آن کمتر از مقدار گوشت‌هایی است که شما به زور داخل آن ریخته‌اید سبب می‌شود میزان حرارت تابه به سرعت پایین بیاید. این اتفاق باعث می‌شود تکه‌های گوشت به هم بچسبند و مشکل جدیدی برای شما به وجود بیاید! بهترین راه برای شما ابتدا دسته‌دسته کردن گوشت‌ها و بعد تفت دادن هر دسته جدا از دیگری است. طبیعی است که شما در این صورت زمان بیشتری را صرف خواهید کرد اما در عوض نتیجه آشپزی‌تان بیشتر از آنچه که فکرش را می‌کنید بهتر خواهد بود.
7. ظروف نچسب روی حرارت زیاد!
وقتی برای پخت و پز از ظروف نچسب استفاده می‌کنید بهتر است شعله‌ای که ظرف مورد نظر را روی آن گذاشته‌اید کم کنید چون حرارت بیش از حد باعث می‌شود پوشش خاص این ظروف کربن را به شکل بخار آزاد کند و این دقیقا همان گاز مضر برای کبد است. اگر از ظروف نچسب استفاده می‌کنید حتما به بروشور کارخانه تولیدکننده آن ظروف مراجعه کنید تا مطمئن شوید چه درجه حرارتی برای آن ظرف خاص ذکر شده است.
8. قاشق‌های فلزی و ظروف نچسب!
استفاده از قاشق‌های فلزی برای ظروف نچسب اصلا ایده خوبی نیست. اگر برای آشپزی ظروف نچسب را ترجیح می‌دهید بهتر است بدانید تماس قاشق‌های فلزی با سطح این ظروف داخل آنها را خش می‌اندازد که نه‌تنها ظاهر این ظروف زشت خواهد شد بلکه این اتفاق باعث می‌شود کربن از پوشش نچسب ظروف آزاد شود و شما بدون اینکه بدانید و البته بخواهید قاشق‌قاشق کربن را همراه غذا قورت بدهید! با این وصف باید برای ظروف نچسب حتما از قاشق‌های چوبی استفاده کنید. لطفا این موضوع را جدی بگیرید!
9 . پیرکس را روی حرارت نگذارید!
پیرکس‌ها بهترین گزینه برای طبخ یک لازانیای خوشمزه داخل فر هستند اما اگر قرار باشد روی گاز بروند اوضاع کاملا فرق خواهد کرد. در واقع پیرکس نباید حتی برای دقایقی هر چند کوتاه روی حرارت مستقیم قرار بگیرد بلکه پیرکس مختص حرارت‌های غیر مستقیم از جمله حرارت‌های داخل فر است آن هم با درجه‌های مشخص. اگر پیرکس را روی حرارت مستقیم گاز قرار بدهید، اصلا بعید نیست که ترک بخورد و البته بشکند با این وصف از پیرکس هرگز برای حرارت‌های مستقیم استفاده نکنید.
10. زیادی میکس نکنید!
وقتی می‌خواهید ماده غذایی را خرد کنید و سپس این خرده‌ها را با هم ترکیب کنید می‌خواهید همه چیز به بهترین شکل ممکن با هم مخلوط شود و به همین منظور سراغ میکسر یا همان مخلوط‌کن می‌روید. اما فراموش نکنید که میکس کردن بیش از حد هم خیلی خوب نیست. در واقع پروسه مکانیکی میکس شدن باعث شکل‌گیری گلوتن می‌شود و این موضوع نتیجه‌ای جز خشک و سفت شدن و البته چسبندگی ترکیب غذایی شما نخواهد داشت بنابراین اگر برای ترکیب مواد از میکسر استفاده می‌کنید قبل از اینکه زیادی با هم مخلوط شوند دستگاه را خاموش کنید و بگذارید همه چیز روند آرام خودش را طی کند.
1. داغ کردن بیش از حد روغن!
بیشتر دستورهای غذایی با داغ کردن روغن داخل تابه شروع می‌شود. وقتی تابه را روی اجاق می‌گذارید معمولا زمان کوتاهی طول می‌کشد تا تابه شما داغ شود. سپس ما روغن را داخل تابه می‌ریزیم و بعد خودمان را سرگرم کار دیگری می‌كنیم تا روغن داخل تابه داغ شود. قبل از اینکه متوجه شوید چه خبر است ناگهان به خودتان می‌آیید و انبوهی از دود را می‌بینید که اطراف تابه را فرا گرفته است. این اتفاق برای خیلی‌ها یک معنا می‌دهد، آن هم اینکه تابه داغ شده و آماده آشپزی است! اگر این شگرد شما برای شروع آشپزی است باید بدانید که سخت در اشتباه هستید. بهتر است بدانید که داغ شدن بیش از حد روغن تا جایی که دود از آن بلند شود نه‌تنها مزه روغن را بد می‌کند بلکه بسیار هم مضر خواهد بود و در واقع روغن را خراب می‌کند طوری که دیگر قابل استفاده برای طبخ غذا نخواهد بود. این اتفاق نه‌تنها آنتی‌اکسیدان‌های موجود در روغن را از بین می‌برد بلکه از آن ترکیب مضری برای سلامت می‌سازد. با این اوصاف بهتر است به محض اینکه کوچک‌ترین صدای جلز و ولزی از روغن شنیدید آشپزی را آغاز کنید. قرار نیست روغن شما بیش از حد داغ شود فقط کافی است آن را کمی داغ کنید و بعد کارتان را شروع کنید.
2. غذا را بیش از حد هم نزنید!
این طبیعی است که شما برای جلوگیری از سوختن غذا آن را مرتب هم بزنید اما در عین حال باید بدانید هم زدن بیش از حد غذا اتفاق بدی است که در آشپزی شما می‌افتد. در واقع هم زدن بیش از حد غذا مانع از رنگ گرفتن آن می‌شود چون شما پیش‌تر انواع ادویه‌های خوش‌طعم و خوش‌رنگ را به غذا اضافه کرده‌اید و باید به این ادویه‌ها فرصت بدهید تا در زمانی که مواد غذایی داغ هستند به خورد آنها برود و رنگ و لعابی را که انتظار دارید به غذا بدهد اما اگر مرتب غذا را هم بزنید مواد غذایی مختلف را از هم جدا کرده‌اید و مانع از ترکیب درست و حسابی آنها با یکدیگر شده‌اید و نتیجه‌اش هم این است كه غذای شما لعاب نمی‌اندازد و شل می‌شود بنابراین برای هم‌زدن غذا اصرار بیش از حد نداشته باشید مگر اینکه در دستور غذایی خاص به شما تاکید شده باشد که هم زدن باید دائم صورت بگیرد.
3. وقتی به گوشت اجازه استراحت نمی‌دهید!
شما گرسنه هستید و فقط می‌خواهید به جان استیکی بیفتید که همین چند لحظه پیش آن را گریل یا سرخ کرده‌اید. صبر کنید! اجازه بدهید گوشت قبل از اینکه تکه‌تکه شود، استراحت کند. در فاصله‌ای که گوشت را برای استراحت رها می‌کنید، سسی را که برای استیک آماده کرده‌اید روی آن بریزید حتی اگر قبلا این کار را کرده‌اید مقداری از سس را نگه دارید و در زمان استراحت گوشت دوباره روی آن بریزید تا حسابی به خورد گوشت شما چه در قالب گوشت مرغ، چه ماهی و چه انواع دیگر گوشت‌ها برود. اگر بلافاصله بعد از طبخ، گوشت را تکه‌تکه کنید، سسی که برای مزه‌دار کردن آن پیش‌تر رویش ریخته بودید به اطراف پخش می‌شود و در نهایت گوشت شما مزه سس را نخواهد گرفت. اگر اجازه بدهید گوشت شما فقط 5 دقیقه استراحت کند، دیگر مشکلات اینچنینی به وجود نخواهد آمد.
4. گوشت را قبل از پختن می‌شویید؟!
بهتر است گوشت را همان موقع که می‌خرید و خرد کرده و تقسیم‌بندی می‌کنید، بشویید و صد‌البته بعد از شست‌وشو با دستمال‌های تمیز آنها را پاک کنید. شست‌وشوی چندباره گوشت در سینک ظرفشویی هر چند گوشت را تمیز می‌کند اما ممکن است باعث نشستن باکتری‌های موجود در سینک روی گوشت شود، بنابراین شست‌وشوی چندباره خیلی فایده‌ای نخواهد داشت. در عوض می‌توانید از دستمال‌هایی که مطمئن هستید تمیز هستند برای پاک کردن آرام و بی‌دردسر گوشت استفاده کنید. البته فراموش نشود بعد از اینکه گوشت را خریداری کردید و به خانه آوردید حتما باید یک بار آن را شست‌وشو دهید که بهتر است گوشت‌ها را داخل آبکش ریخته و بدون اینکه تماسی با سینک ظرفشویی شما داشته باشند، آنها را بشویید.
5. مخلوط کردن مایعات داغ!
شما مجبور هستید 3، 2 مایع داغ را با یکدیگر مخلوط کنید بدون اینکه بدانید ممکن است این اتفاق بر اثر بی‌احتیاطی باعث یک انفجار در آشپزخانه شما شود! البته ما درباره مواقعی می‌گوییم که شما قصد دارید با استفاده از مخلوط‌کن این ترکیب را انجام بدهید. اغلب مخلوط‌کن‌ها در قسمت بالایی خود یک درپوش متحرک کوچک دارند. اگر شما جزو آن دسته افرادی هستید که بر اثر ترکیب مواد داغ داخل مخلوط‌کن یک انفجار هر چند کوچک را تجربه کرده‌اید باید بدانید که کوتاهی از خودتان بوده چون فراموش کرده‌اید درپوش را قبل از ترکیب مواد بردارید. در واقع بخار ناشی از ترکیب مایعات داغ فشار عجیبی را ایجاد می‌کند که اگر این درپوش برداشته نشده باشد این فشار به درپوش وارد می‌شود و باعث پرتاب شدن آن با ضرب و در نتیجه پاشیده شدن مواد به خارج از مخلوط کن خواهد شد. برای جلوگیری از چنین اتفاقی درپوش را قبل از اینکه مایعات داغ را با یکدیگر مخلوط کنید بردارید و به جای آن یک دستمال بگذارید که بر اثر تا خوردن چند لایه شده باشد. به این ترتیب هم مانع ایجاد فشار شده‌اید و هم از پاشیده شدن احتمالی مایع به اطراف جلوگیری کرده‌اید. فراموش نکنید که دستمال را باید خیلی ساده جای درپوش بگذارید نه اینکه آن را به زور آنجا قرار دهید تا دوباره مانع خروج آرام بخار از آن نقطه شوید.
6. تابه را بیش از حد پر نکنید!
گاهی اوقات آشپزی نیاز به صبر دارد. شاید فکر کنید اگر تابه یا قابلمه مورد نظر خود را پر از مواد لازم کنید سرعت كار شما بالاتر برود اما این کار برخلاف تصور شما باعث کندی در پخت مواد غذایی می‌شود، در نهایت هم غذایی رنگ پریده و البته آبکی را تحویلتان می‌دهد. اگر می‌خواهید مواد لازم را تفت بدهید باید بدانید در صورتی که تابه را بیش از حد پر کنید مواد غذایی داخل آن به جای اینکه برشته شوند بیشتر حالت بخارپز پیدا می‌کنند و به نوعی نیمی پخته و نیمی خام خواهد بود در صورتی که شما به دنبال برشته کردن و چه بسا سرخ کردن آنها بوده‌اید. این اتفاق درباره طبخ انواع گوشت هم مصداق پیدا می‌کند. جا دادن بیش از حد مقدار زیادی گوشت در تابه‌ای که ظرفیت آن کمتر از مقدار گوشت‌هایی است که شما به زور داخل آن ریخته‌اید سبب می‌شود میزان حرارت تابه به سرعت پایین بیاید. این اتفاق باعث می‌شود تکه‌های گوشت به هم بچسبند و مشکل جدیدی برای شما به وجود بیاید! بهترین راه برای شما ابتدا دسته‌دسته کردن گوشت‌ها و بعد تفت دادن هر دسته جدا از دیگری است. طبیعی است که شما در این صورت زمان بیشتری را صرف خواهید کرد اما در عوض نتیجه آشپزی‌تان بیشتر از آنچه که فکرش را می‌کنید بهتر خواهد بود.
7. ظروف نچسب روی حرارت زیاد!
وقتی برای پخت و پز از ظروف نچسب استفاده می‌کنید بهتر است شعله‌ای که ظرف مورد نظر را روی آن گذاشته‌اید کم کنید چون حرارت بیش از حد باعث می‌شود پوشش خاص این ظروف کربن را به شکل بخار آزاد کند و این دقیقا همان گاز مضر برای کبد است. اگر از ظروف نچسب استفاده می‌کنید حتما به بروشور کارخانه تولیدکننده آن ظروف مراجعه کنید تا مطمئن شوید چه درجه حرارتی برای آن ظرف خاص ذکر شده است.
8. قاشق‌های فلزی و ظروف نچسب!
استفاده از قاشق‌های فلزی برای ظروف نچسب اصلا ایده خوبی نیست. اگر برای آشپزی ظروف نچسب را ترجیح می‌دهید بهتر است بدانید تماس قاشق‌های فلزی با سطح این ظروف داخل آنها را خش می‌اندازد که نه‌تنها ظاهر این ظروف زشت خواهد شد بلکه این اتفاق باعث می‌شود کربن از پوشش نچسب ظروف آزاد شود و شما بدون اینکه بدانید و البته بخواهید قاشق‌قاشق کربن را همراه غذا قورت بدهید! با این وصف باید برای ظروف نچسب حتما از قاشق‌های چوبی استفاده کنید. لطفا این موضوع را جدی بگیرید!
9 . پیرکس را روی حرارت نگذارید!
پیرکس‌ها بهترین گزینه برای طبخ یک لازانیای خوشمزه داخل فر هستند اما اگر قرار باشد روی گاز بروند اوضاع کاملا فرق خواهد کرد. در واقع پیرکس نباید حتی برای دقایقی هر چند کوتاه روی حرارت مستقیم قرار بگیرد بلکه پیرکس مختص حرارت‌های غیر مستقیم از جمله حرارت‌های داخل فر است آن هم با درجه‌های مشخص. اگر پیرکس را روی حرارت مستقیم گاز قرار بدهید، اصلا بعید نیست که ترک بخورد و البته بشکند با این وصف از پیرکس هرگز برای حرارت‌های مستقیم استفاده نکنید.
10. زیادی میکس نکنید!
وقتی می‌خواهید ماده غذایی را خرد کنید و سپس این خرده‌ها را با هم ترکیب کنید می‌خواهید همه چیز به بهترین شکل ممکن با هم مخلوط شود و به همین منظور سراغ میکسر یا همان مخلوط‌کن می‌روید. اما فراموش نکنید که میکس کردن بیش از حد هم خیلی خوب نیست. در واقع پروسه مکانیکی میکس شدن باعث شکل‌گیری گلوتن می‌شود و این موضوع نتیجه‌ای جز خشک و سفت شدن و البته چسبندگی ترکیب غذایی شما نخواهد داشت بنابراین اگر برای ترکیب مواد از میکسر استفاده می‌کنید قبل از اینکه زیادی با هم مخلوط شوند دستگاه را خاموش کنید و بگذارید همه چیز روند آرام خودش را طی کند.
