رسپی چیست؟ فرهاد زعفری محقق و مدرس دانشگاه
رسپی از کلمه‌های محبوب و پراستفاده در سال‌های اخیر است. از برنامه‌های تلویزیونی گرفته تا پست‌های اینستاگرامی و تلگرامی همیشه ردپایی از کلمه رسپی غذا پیدا می‌شود. مخصوصاً اگر طرفدار آشپزی یا عاشق غذا هستید بعید است که تابه‌حال این کلمه را نشنیده باشید. در این پست تاریخ پرفراز و نشیب رسپی‌نویسی، معنا و کاربرد کلمه رسپی و تمام پاسخ‌هایی که برای پرسش رسپی غذا یعنی چی را نیاز دارید با شما به اشتراک می‌گذاریم.
رسپی یعنی چه؟
معنی recipe یا رسپی در ساده‌ترین تعریف، دستورالعمل یا طرز تهیه است. کلمه رسپی نه فقط برای غذا، بلکه برای انواع نوشیدنی، شیرینی و دسر هم به‌کار برده می‌شود، بنابراین هرجا این کلمه را دیدید یا شنیدید، بدانید که قرار است در ادامه با روش تهیه یک خوردنی مواجه شوید. همچنین در پاسخ به این سؤال که تلفظ رسپی چیست باید بدانید که تلفظ صحیح انگلیسی و همچنین تلفظ مصطلح در فارسی به‌صورت رِسِپی است.
ساختار استاندارد یک رسپی شامل نام غذا، مواد اولیه برای آماده‌سازی، تجهیزات لازم (در صورت نیاز)، دستورالعمل تهیه و درنهایت نکات یا موارد مهم می‌شود.
اگر می‌خواهید با یک رسپی غذای استاندارد آشنا شوید، می‌توانید مطلب رسپی غذا با گوشت چرخ کرده را ببینید. حالا که متوجه شدید رسپی چیست حتماً برایتان جالب خواهد بود که درمورد تاریخچه رسپی غذا بیشتر بدانید.
تاریخچه رسپی غذا از بین‌النهرین تا لندن
اولین رسپی‌های تاریخ چهار کتیبه گلی با خط میخی متعلق به ۱۷۳۰ قبل از میلادند که به تمدن بین‌النهرین تعلق دارند و در کاوش‌های باستان‌شناسان کشف شدند. در این کتیبه‌ها رسپی‌های ساده‌ای از غذاهایی مثل خورش و آبگوشت نوشته شده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید آدم‌های چهارهزار سال پیش چه غذاهایی را دوست داشتند. یکی از خورشت‌هایی که در این کتیبه نوشته شده با پیاز و چیزی شبیه به تره‌فرنگی درست می‌شود؛ یک غذای کاملاً گیاهی که روش پختی شبیه به خورشت‌های امروزی دارد.
«توهی» یکی دیگر از این غذاهای باستانی و البته کاملاً گیاهی است: خورشی بر پایه چغندر قرمز که به غذای بورش روسی شباهت زیادی دارد. اگر شما هم مثل اجدادمان عاشق غذاهای گیاهی هستید، می‌توانید در مقاله رسپی غذاهای وگان محبوب‌ترین غذاها را ببینید.
نشانه‌های دیگری از وجود رسپی غذا در تاریخ از تمدن اکدی‌ها در سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد وجود دارد. همچنین از هیروگلیف‌های مصریان باستان هم شرح فرایندهای مختلف فراهم‌سازی غذا از اولین مراحل کشف شده است. اما اولین کتاب آشپزی شامل تعداد زیادی رسپی غذا در دسته‌بندی‌های مشخص مربوط به یونان باستان است. البته این کتاب در طول تاریخ از بین رفته و پژوهشگران آشپزی تنها از توصیفاتی که از آن در منابع تاریخی دیگر وجود دارد، به وجود چنین نوشته‌ای پی برده‌اند. رومیان نیز در قرن دوم بعد از میلاد در کتابی شروع به رسپی‌نویسی کرده و طرز تهیه بسیاری از غذاهای حوزه مدیترانه را جمع‌آوری کرده‌اند.
اما کلمه رسپی اولین‌بار در یکی از کتاب‌های رومی در قرن چهارم خود را نشان می‌دهد. در این دوره مرسوم بوده که دو بخش مواد اولیه و طرز تهیه رسپی‌ها با این دوکلمه لاتین آغاز شوند: Take و Recipe؛ به این معنا که با داشتن این مواد غذایی می‌توانید چنین غذایی را داشته باشید. کلمه recipe ریشه کلمه receive در انگلیسی است.
اولین مجموعه رسپی‌های ایرانی نیز از دوران صفویه به‌جامانده؛ مثل کتاب کارنامه که در آن به طرز تهیه بیش از ۱۳۰ غذا و شیرینی اشاره شده است. نکته مهم در تمام فرهنگ‌های باستانی و تاریخی در این است که رسپی‌نویسی در اختیار طبقه حاکم و اشراف بوده بنابراین اطلاعات زیادی از اینکه مردم عادی چه غذاهایی و چطور تهیه می‌کردند، وجود ندارد. اما با اختراع ماشین چاپ این انحصار از بین رفت. همچنین از قرن ۱۶ آشپزی بیشتر از اینکه یک فن محسوب شود، به زیرشاخه‌ای از هنر تبدیل شد.
در نهایت از قرن ۱۹، شاهد اولین کتاب‌های مدرن آشپزی به شکل امروزی هستیم و هزاران کتاب و رسپی غذا در دسترس عموم قرار گرفت. انقلاب بعدی در میانه قرن بیستم با ساخت اولین برنامه تلویزیونی آشپزی در لندن و در شبکه بی‌بی‌سی رخ داد و تا همین امروز که آشپزهایی مثل گوردون رمزی با برنامه‌ها و رئالیتی‌شوهای خود به سلبریتی‌هایی جهانی تبدیل شده‌نداناند، ادامه دارد.
ساختار استاندارد برای رسپی غذا چیست؟
رسپی‌نویسی اصول و قواعد خاص خودش را دارد. به همین دلیل بهتر است برای یادگیری غذاهای جدید از رسپی غذا در منابع معتبر استفاده کنید.
بخش اول هر رسپی، نام غذاست که باید درست و دقیق نوشته شود. زیرا بسیاری از غذاها ممکن است نام‌های مصطلح شبیه به هم داشته باشند.
بخش دوم، مواد اولیه و مقدار دقیق آن‌هاست. مقادیر باید در واحدهای استانداردی مثل گرم یا لیتر نوشته شوند تا مخاطبان بتوانند به‌درستی متوجه شوند. همچنین اگر به تجهیزات یا ابزار خاصی نیاز است باید دقیقاً مدل و ویژگی‌های آن‌ها توصیف شود.
بخش سوم رسپی غذا، مراحل مختلف در دستورالعمل تهیه است که باید در ترتیب درست زمانی قرار بگیرند و با لحنی ساده و قابل‌فهم بیان شوند.
بخش چهارم هم به نکات مهم یا همان فوت‌وفن‌های ریز اختصاص پیدا می‌کند.
علاوه بر کسی که تصمیم دارد رسپی غذا بنویسد، کسی که می‌خواهد رسپی بخواند هم باید کاملاً به این ساختار توجه کند و تمام مراحل را به ترتیب درست بررسی کند تا چیزی از قلم نیفتد.
چرا بعضی از رسپی‌ها درست کار نمی‌کنند؟
بیشتر ما تجربه ناکام آشپزی از روی رسپی غذا را داریم، درحالی‌که موارد مختلف را هم به‌درستی رعایت کرده‌ایم. اما چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟
یکی از اصطلاحات فرانسوی‌ها در آشپزی Mise en Place است؛ به معنای هرچیزی سرجای خودش. یعنی قبل از اینکه دست به کار پخت غذا شوید، باید تمام مواد را اندازه بزنید، ظروف لازم را از کابینت دربیاورید، ادویه‌ها را مرتب کنید و کاملاً آماده باشید. این کار شاید درظاهر آنچنان مهم نباشد اما تأثیر زیادی در کیفیت غذای نهایی خواهد داشت. بنابراین هرگز باعجله و بدون آمادگی کامل، پخت رسپی غذا را شروع نکنید.
دلیل دیگر می‌تواند استفاده از منابع نامعتبر باشد. رسپی نوشتن یک کار تخصصی است و باید توسط کسی انجام شود که از دانش و تجربه کافی در پخت آن غذا برخوردار باشد. شما می‌توانید در مجله عالیس به انواع رسپی غذا و نوشیدنی‌های کاملاً معتبری دسترسی داشته باشید.
درنهایت باید حتماً به تمام موارد گفته‌شده در رسپی غذا توجه کنید و به نویسنده اطمینان کافی داشته باشید. چون حتماً پشت هر جمله دلیلی نهفته است که در کیفیت غذا تأثیر می‌گذارد. با رعایت تمام این نکات می‌توانید از دنیای بی‌حدومرز آشپزی لذت ببرید. رسپی‌های مختلف علاوه‌براینکه برای شما یک شام یا ناهار خوشمزه فراهم می‌کنند، می‌توانند یک دریچه جادویی برای سفر باشند؛ از زمانی به زمان دیگر و از شهری به شهر دیگر. می‌توانید با یک رسپی خوب مثل رسپی غذاهای ایتالیایی ناهار را در رم صرف کنید و با طرز تهیه شربت لاهوسا در ترکیه، لذت عصرانه در استانبول را تجربه کنید.
کلام آخر
در این پست به بهانه پرسش رسپی چیست سفر کوتاهی در تاریخ آشپزی مکتوب داشتیم و با تاریخچه و معنی کلمه رسپی آشنا شدیم. دیدیم که رسپی غذا یکی از بهترین راه‌های انتقال فرهنگ و دانش آشپزی از نسلی به نسل دیگر یا در میان فرهنگ و کشورهای مختلف است. متوجه شدیم که با رعایت نکاتی ساده اما کاربردی می‌توانیم به طعم واقعی غذاهای دست پیدا کنیم و از آشپزی اصولی لذت ببریم.
سوالات متداول:
معنی کلمه رسپی چیست؟
رسپی کلمه‌ای لاتین و در آشپزی به معنای روش تهیه یا دستور پخت انواع غذا، نوشیدنی، دسر و سالاد است.
رسپی‌نویسی از چه زمانی آغاز شده است؟
اولین رسپی‌های تاریخ از تمدن بین‌النهرین حدود 4 هزار سال پیش کاوش شده است که شامل دستور ده‌ها غذای باستانی می‌شوند.
چطور باید از رسپی استفاده کنیم؟
ابتدا یک مرتبه رسپی را بخوانید و تمام مواد و تجهیزات لازم را آماده کنید. سپس طبق دستورالعمل مرحله به مرحله جلو بروید.
با ما همراه باشید
